Crisismanagement en de strijd voor voedselveiligheid: wat heeft EHEC ons geleerd?

“In de zeldzame situaties dat de veiligheid van groenten of fruit in het geding is, dan moeten we elkaar snel weten te vinden en snel kunnen handelen op basis van gedegen kennis. Als het om voedselveiligheid gaat is kennisdeling essentieel.” Peter Verbaas werkzaam in het domein van voedselveiligheid binnen het GroentenFruit Huis, blikt vijf jaar na de uitbraak terug op de EHEC-crisis in 2011. Welke belangrijke lessen hebben we getrokken als het gaat om crisismanagement in versketens? En welke rol speelt kennisdeling hierin?

In de eerste weken na het ontdekken van de EHEC-bacterie in 2011 tastte men volledig in het duister naar wat de bron van besmetting kon zijn. Komkommers, taugé en zelfs vlees passeerden de revue maar uiteindelijk werden fenegriekzaden uit Egypte als oorsprong aangewezen. Import van verschillende groenten werd in een aantal landen enkele tot vele weken stilgelegd. De EHEC-crisis heeft haar sporen nog jaren nadien nagelaten bij telers en handelaren. In zekere mate heeft het ook het vertrouwen van de consument aangetast. Een ding is zeker: de EHEC-crisis heeft ervoor gezorgd dat het belang van goede crisismanagement definitief tot het bewustzijn van de sector is doorgedrongen. Wat kunnen (branche)organisaties in andere sectoren hiervan leren en welke rol is er voor hen weggelegd?

Crisismanagement en de strijd voor voedselveiligheid: lessons learned

Verbaas: “Ten tijde van deze EHEC-crisis ontbrak het aan voldoende gedegen kennis van micro-biologische verontreinigingen in onze sector. Daarmee konden vermoedens over mogelijke pathways die leefden, niet voldoende worden onderbouwd om in die crisis, waarin immers mensenlevens in het geding waren, de sector te behoeden voor enorme maar weinig gefundeerde schade. Er zijn daarom diverse onderzoeksprogramma’s in het leven geroepen om waardevolle data en kennis te vergaren. Dit varieert van het verzamelen van bestaande kennis, het doen van risico-inventarisatie tot benchmarks en monitoring. Met opgedane kennis informeren we niet alleen, we dagen in positieve zin de overheid en andere belangrijke stakeholders uit met ons mee te denken en inbreng te leveren. Dit maakt ons een serieuze gesprekspartner.”

1. Samenwerken is de beste crisismanager

“Er was lof voor de snelheid waarmee spelers binnen de sector elkaar hebben gevonden tijdens de EHEC crisis.” zegt Verbaas. “In de voedselveiligheid kunnen we echter nooit uitsluiten dat incidenten zich in de toekomst zullen voordoen. Wat we wel kunnen doen, is er samen voor zorgen dat risico’s tot een absoluut minimum worden beperkt en zo goed mogelijk voorbereid zijn op het onverwachtse. Hoe? Samenwerken is en blijft het sleutelwoord.

2. Kennis en kunde bundelen en delen houdt sectoren scherp

Door als sector kennis en kunde tebundelen en te delen voeren we naar toezichthouders het bewijs dat de AGF sector inziet waar mogelijke risico’s liggen. Maar het geeft bovenal ruimte voor verbetering; het helpt ons scherp te blijven, juist op díe risico’s die we niet nog niet op het vizier hebben. Binnen de sector, maar ook sector-overschrijdend: zijn er paralellen en kunnen we van elkaar leren?”

3. Digitale ontmoetingsplaats is een randvoorwaarde

Verbaas benadrukt hoe belangrijk het is om het gesprek met elkaar te blijven voeren. “Ik nodig bedrijven uit alle kansen te grijpen het gesprek aan te gaan met elkaar en met brancheorganisaties. Gebruik de opgedane kennis. Het is beschikbaar! Richt als branche trusted systemen in waar constructieve belanghebbende partijen structureel data uit kunnen halen en waar men kan monitoren.

De kracht van een dergelijke digitale ontmoetingsplaats is tweeledig: enerzijds ondersteunt het de brancheorganisaties in hun eigen planningsactiviteiten zoals risicoinventarisaties en het beheren van uitslagen. Anderzijds kunnen bedrijven en andere partijen uitslagen gemakkelijk vinden en hergebruiken en zo hun eigen bedrijfsinspanningen gerichter inzetten. Men kan trends signaleren, incidenten worden aan het licht gebracht en er wordt samen pro-actief verder gezocht naar oplossingen. Dit sparren met elkaar komt de voedselveiligheid absoluut ten goede. Het voorkomt bovendien dat men onnodig geld steekt in producten die al onder de monitor liggen.

Mijn advies: voer het gesprek en laat IT je ondersteunen. Zo moeten we samen op die zeepkist blijven staan om de waarborgen in het voedselveiligheiddomein, als sector onderbouwd uit te dragen!”

Een voorbeeld van een IT tool om kennis te delen is het Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF). Met deze app wordt je op de hoogte gehouden van geconstateerde risico’s in Europa in relatie tot food en feed. De app is zo ingericht dat je kunt instellen welke alerts je wilt ontvangen zodat bedrijfsinspanningen gerichter kunnen worden ingezet. Op deze manier kun je sneller handelen en informatie uitwisselen bij risicovolle situaties. Benieuwd hoe de app jou kan helpen? Download hem nu!